1069 pagina’s.

Zoveel tijd heeft Don Quichot nodig om tot het besef te komen dat hij zich als een dwaas heeft aangesteld. Zijn strijd tegen onrecht en onrechtvaardigheid tijdens zijn dwaaltochten door het Spaanse platteland bleek keer op keer te berusten op waan en zelfbedrog. Zijn tegenstanders bleken windmolens, schapen, wijnzakken, theaterpoppen.

Don Quichot en zijn dienaar Sancho Panza – vrij en oneerbiedig te vertalen als “Heer Blaaskaak en Vette Pens” – groeiden dankzij het werk De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha van Miguel de Cervantes (°1616) uit tot iconische figuren in de wereldliteratuur. Velen kennen het werk, weinigen hebben het gelezen. Jullie wel? Ik beken: ik niet, op een paar hoofdstukken na.* Dat is geen literaire schande, hoor. Dat bewees onlangs Michael De Cock, auteur en publicist, regisseur en hoofd van de KVS Brussel. In een interview met Klara over zijn actualisatie van Jacques Brels musical L’homme de la Mancha bekende hij zonder schroom enkel het kinderboek gelezen te hebben.

Ja, van Cervantes’ kanjer werden sterk vereenvoudigde kinderversies gepubliceerd, die een tiental van zijn bekendste fratsen omvatten. Zoals de bewerking van James Reeves, A.G en W.J. Van Melle (vert.) en Sieb Posthuma (ill.) en in het bijzonder de vlotte, mooie en toegankelijke versie van Rosa Navarro en Francesco Rouira (ill.), vertaald door Peter Janssen. Een fijne eerste kennismaking voor oudere kinderen met dit literaire erfgoed.

Don Quichot voor kinderen? Ja, het kan werken, op twee voorwaarden. Vooreerst dat het verhaal vlot en helder geschreven is – Rosa Navarro’s werk leent zich dan ook veel beter tot (voor)lezen dan James Reeves’ complexere taal. En daarnaast dat de kinderen niet te jong zijn. Ik spreek uit ervaring, o ja! Ik las ooit een fragment uit Reeves’ versie over Don Quichot in het poppentheater voor aan kleuters en prille lagereschoolkinderen. Dat bleek veel te hoog gegrepen. De tekst was te moeilijk waardoor hun aandacht snel verslapte, de personages boeiden hen niet en het tragikomische aspect ontging hen volledig. Op geen enkel moment kon ik me via het verhaal met hen verbinden en ze verveelden zich dan ook stierlijk. Het was een fiasco. Ik heb er geen ander woord voor. Een wijze les, dat wel.

Nu, in de kinderversies wordt elk avontuur in één hoofdstuk verteld. Toch is het geen verhaal om snel af te ronden. Veeleer nodigt het uit tot traag (voor)lezen – in dagreizen, alsof we zelf met Don Quichot meesjokken.

Maar… laten we (als volwassen lezer) niet vergeten dat De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha meer is dan een cataloog van zijn strapatsen, véél meer. Cervantes weefde als eerste fictie en realiteit door elkaar; dat vormt in het tweede deel de kern van het verhaal. En de tussenverhalen met een bont allegaartje aan personages (priesters, handelaars, boeren, lichtekooien), die wij als langdradig of storend kunnen ervaren, zijn vaak echt vermakelijk en geestig en zitten vol wijsheden.

Dus, laten we dit monument op gepaste wijze eren. Door het te lezen. (Beloofd.)

(* Naar aanleiding van de 400^ste sterfdag van Cervantes op 23 april 2016 werd als eerbetoon tijdens het Festival van Vlaanderen – Mechelen Don Quichot integraal door vrijwilligers voorgelezen. Onder meer in de bibliotheek van Mechelen en in Boekhandel Salvator. Hoe gezellig was dat, zeg!)